Lê Văn Khoa là một đàn anh, một bậc thầy âm nhạc của tôi. Anh Khoa đã sống thật cho âm nhạc không một chút vụ lợi. Đó là điều chính tôi học hỏi từ anh Khoa, điều đã giúp tôi thành công, cũng như từ người thầy trước đây là ông Đỗ Thế Phiệt.
Nếu nói "Nhạc của Lê Văn Khoa trong sáng, nhân hậu", thì chỉ cần nghe bản hòa âm cũng thấy được tính chất của người nhạc sĩ. Dù nhạc sĩ đó thuộc trường phái nào đi nữa, tâm tư của họ cũng thể hiện qua âm nhạc. Điều tôi thấy rõ nhất trong bản chất của Lê Văn Khoa là tình yêu dân tộc: Rất yêu dân tộc trong bản Symphony 1975; rất tình tự trong bản Nocture cho violin, rất nhân hậu như tình mẹ bao la trong bản Memory. Không cần nói, chỉ nghe cũng thấy được.
Nhạc Trưởng Nguyễn Khánh Hồng, California USA
Về tinh thần "vô vụ lợi" của Lê Văn Khoa, tôi xin được kể như sau .
Khi thấy anh Khoa ra cuốn băng "Việt Nam" tôi đã nghĩ chi phí cuốn băng quá lớn, mà tôi biết về tài sản thì anh Khoa hầu như không có gì hết, vậy mà anh đã dám làm cuốn băng ấy. Đủ thấy, anh Khoa luôn muốn cho người ngoại quốc biết rằng "Việt Nam cũng có những âm nhạc như thế này đây!"
Còn một điều tôi học được ở anh Khoa là làm việc đến cùng Có những lúc tôi thấy quá mệt chỉ muốn buông, nhìn qua, thấy anh Khoa vẫn làm cho đến khi xong mới thôi.
Nên bây giờ nghĩ lại, nếu hỏi "Ai đã giúp Lê Văn Khoa?" thì chỉ có chính anh đã tự giúp anh, chứ chẳng ai giúp hết cả. Dĩ nhiên, anh Khoa cũng có cái may là có những người luôn hỗ trợ là chị Ngọc Hà và các con.
Nhưng cũng may, nhờ anh Khoa cố gắng thu thanh các tác phẩm thành băng dĩa nên người sau mới còn các tài liệu âm nhạc của Lê Văn Khoa. Như bây giờ, nhạc của anh được giảng dạy tại trường âm nhạc ở Kiev, đó không phải là nhạc Tây Phương mà là nhạc Việt Nam được viết cho Piano rất đặc biệt. Cũng như bản Symphony 1975 được lưu giữ tại bảo tàng viện âm nhạc của nước Úc. Đó là điều khiến chúng ta có thể hãnh diện.
Tôi thua anh Khoa tới gần 20 tuổi . Anh Khoa tuổi như bố tôi . Vậy mà anh Khoa luôn đối xử với tôi rất thân tình như một người bạn. Anh luôn sẵn sàng nghe những gì tôi nói . Nếu tôi nói không đúng, anh Khoa không bao giờ nóng nảy, mà chỉ nhỏ nhẹ nói "Hồng à, cái này không được …". Lúc trước, ông thầy Đỗ Thế Phiệt của tôi cũng có cái "tinh thần âm nhạc" như thế . Nên tới lúc gặp anh Khoa, tôi giựt mình, tự bảo "Ủa, sao ông này cũng có cái tinh thần âm nhạc giống vậy?".
Đó là tinh thần âm nhạc chân chính, không vụ lợi là điều thứ nhất, và lắng nghe tất cả ý kiến mọi người là điều thứ hai.
Còn nhạc của Lê Văn Khoa tại sao ít được phổ biến?
Bởi vì nhạc của anh Khoa có phần "cao quá", "khó quá". Ít ca sĩ, nhạc sĩ có thể chơi được nhạc Lê Văn Khoa, đa số phải được đào tạo từ trường lớp mới trình diễn được.
Tuy nhiên, vẫn có những khán giả sau khi nghe nhạc Lê Văn Khoa đã tìm đến tôi và nói: "Ủa, tại sao nhạc ông này hay như vậy, phong phú như vậy, tại sao ít thấy trình diễn?"
Nhạc Lê Văn Khoa cần có dàn nhạc giao hưởng đầy đủ, mà dàn nhạc giao hưởng Việt Nam thường không đủ, khi cần 4 cây đàn thì mình chỉ có 2 cây. Vì thế, anh Khoa phải viết lại cho thích hợp với ban nhạc.
Viết nhạc "nhỏ" lại như thế rất khó, giống như bức vẽ có 18 màu nay chỉ còn 6 màu, nhưng anh Khoa vẫn làm được. Điều đó cho thấy tinh thần phục vụ âm nhạc của anh Khoa đến cỡ nào.
Lê Văn Khoa có tài về nhiều lãnh vực. Mà lãnh vực nào anh Khoa cũng hiểu sâu. Anh luôn tìm tòi học hỏi nên anh Khoa hiểu được tường tận. Anh Khoa biết điều gì thì sẵn sàng chia sẻ với người khác, không bao giờ dành lấy làm "của riêng mình".
Nhờ làm việc chung với anh Khoa nên tôi đã học hỏi được rất nhiều. Và đó chính là yếu tố giúp tôi thành công: từ một ban nhạc nhỏ xíu trở nên một ban nhạc như hiện nay.
***
Nguyễn Khánh Hồng
California 06.2017
Nhạc Sĩ Violin, Nhạc Trưởng Hội Hiếu Nhạc Việt Mỹ - Vietnamese American Philharmonic Symphony Orchestra
Nhạc Thính Phòng Mùa Hè 2014 - VAP Orchestra - Nhạc Trưởng Nguyễn Khánh Hồng
Nhạc Hội Giao Hưởng Mùa Hè 2017 - VAP Orchestra - Violin Nguyễn Khánh Hồng