Một ngày trước khi rời Virginia, tôi nhận được một email ngắn của nhạc sĩ Lê Văn Khoa viết từ Kiev: “Mọi việc đã chuẩn bị xong! ”
Chuyến đi này, tôi có một cảm giác kỳ lạ. Dường như lòng nặng hơn hành lý. Nôn nao pha lẫn thích thú, và cũng không thiếu lo lắng. Còn nhớ, trong một buổi hội luận trên Pal Talk tháng Mười 2011, về đề tài Quốc Kỳ Quốc Ca Việt Nam, chúng tôi đã hứng khởi hứa với diễn đàn sẽ thực hiện một video về lá cờ vàng ba sọc đỏ. Tưởng chừng còn lâu mới giữ được lời hứa. Thế mà hôm nay dự án đang đi vào giai đoạn cuối.
DVD "Hồn Việt - Quốc Kỳ, Quốc Ca Việt Nam" - VFC Documentary 2012
Phim "Hồn Việt" được thực hiện nhằm mục đích tưởng nhớ tiền nhân đã khổ công gầy dựng giang sơn Việt Nam, đồng thời tưởng niệm những người đã nằm xuống dưới ngọn cờ Dân Tộc.
Lần đầu tiên, tôi đến Ukraine. Một xứ sở đã tách khỏi Nga sau khi khối cộng sản Liên Xô sụp đổ. Nghe nói, dù thân Tây phương, nhưng quốc gia này vẫn chưa hoàn toàn thoát khỏi quá khứ, một quá khứ kinh hoàng dưới thời cộng sản thống trị, với nạn đói đã giết chết hằng triệu người và những cuộc tàn sát tập thể dưới thời Staline.
Đón tôi tại phi trường Kiev là nhạc sĩ Lê Văn Khoa, nước da trắng bóc, chẳng khác gì dân địa phương, khiến tôi ngờ ngợ khi tiến lại gần. Bên cạnh là một người da trắng, được giới thiệu là người duy nhất nói tiếng Anh trong những người chúng tôi sẽ tiếp xúc.
Người đàn ông Ukraine tỏ ra thân mật ngay trong cái bắt tay đầu tiên. Cao ráo, đẹp trai, nhạc trưởng Taras Myronyuk tốt nghiệp Nhạc Viện Tchaikowsky năm 1995. Anh cũng là người thu thanh các CD Symph
Sau gần bốn tháng trao đổi, sắp xếp, Ukrainian National Presidential Orchestra đồng ý thực hiện hợp đồng trình diễn.
Câu hỏi đầu tiên dành cho nhạc sĩ Lê Văn Khoa, người trực tiếp lo việc này: Tại sao không thực hiện tại Hoa Kỳ hay một nước khác mà phải lặn lội qua Ukraine?
Thật ngạc nhiên khi nghe anh nói: Chi phí tại Hoa Kỳ rất cao, chưa nói các khoản khác như Insurance cho nhạc sĩ, tiền thuê Studio. Anh cũng đã thử trao đổi với Úc Châu, nhưng không kết quả. Tình cờ có người giới thiệu Kiev Symphony Orchestra với giá phải chăng, anh mừng như vớ được vàng … bốn số 9.
Ngày thứ Ba, trời mưa lất phất. Theo chương trình sắp sẵn, Taras chở chúng tôi đi thăm một vài nơi. Anh hỏi tôi thích chỗ nào. Tôi cần đến các đài tưởng niệm nạn nhân Cộng Sản. Bia tưởng niệm những người chết vì nạn đói năm 1932-1933 nằm ngay trước nhà thờ St. Michael.
Nơi đây, người ta trưng bày hình ảnh những nạn nhân chết đói, trần truồng bị vất xuống hố sâu như những con thú. Điều trớ trêu, lúc đó Ukraine là một phần đất phì nhiêu dồi dào lương thực.
Lịch sử của Ukraine là những trang sử bị ngoại xâm chiếm đóng. Trước tiên là Batu-Khan, con trai của Genghis Khan đã cho vó ngựa dẫm nát Kiev và phá huỷ hầu hết các ngôi đền. Trong quá khứ, đất nước này cũng đã là miếng mồi ngon cho Ba Lan, Nga và Đế Quốc Ottoman.
Qua khung cửa kính của Control Room, đứng bên cạnh Sound Engineer, chúng tôi quan sát ban nhạc trình diễn. Tôi nghĩ anh chàng Sound Engineer nầy có đôi tai thiên phú. Không cần đeo headphone, vẫn kiểm soát được các nhạc sĩ, thỉnh thoảng ra lệnh ngưng trình diễn và giải thích những chỗ sai cho họ. Nhìn anh Khoa đi lại từng bước lắng nghe sơ sót của ban nhạc, mới thấy người nhạc sĩ Việt Nam này đã miệt mài làm công việc nghệ thuật trong suốt mấy tháng nay, hầu có thể hoàn tất theo dự tính việc soạn hòa âm và phối khí cho ban nhạc.
Tập dợt chấm dứt, cũng là lúc hai cameramen bước vào. Rất may, hai bạn trẻ này nói tiếng Anh khá trôi chảy. Chúng tôi trao đổi với nhau về vị trí các máy quay. Đặc biệt, họ dùng hai máy Canon nhỏ vừa chụp hình vừa quay video, loại camcorder chuyên nghiệp mới. Thoạt đầu, chăm chú vào máy quay, tôi không rõ mình đã có những cảm xúc nào. Nhưng gần đến phần kết thúc bản Quốc Ca, khi các nhạc cụ cùng trỗi lên mạnh mẽ, mới thấy một cảm giác rúng động toàn thân. Có gì đó linh thiêng tiềm tàng trong âm thanh bản Quốc Ca.
Hồn Việt !
Nơi đây, đất lạ quê người, nhưng âm thanh này lại liên quan đến đất nước và dân tộc tôi. Âm thanh như xoáy vòng trong căn phòng. Như từ quá khứ vọng về , như cùng chảy theo ba dòng sông quê hương, lướt trên những cánh đồng lúa chín bạt ngàn. Tiếng nhạc như tiếng chiêng tiếng trống cảnh báo và thúc dục: Hồn Việt! Hồn Việt! Như một tiếng dội từ lịch sử.
Chúng tôi, những trái tim Việt Nam đến đây để nhờ những người bạn Ukraine đánh lên âm vang Hồn Việt của đất nước mình. Quốc Ca của lịch sử, của vận mệnh đất nước, của dân tộc triền miên đau khổ, của miệt mài đấu tranh, và của triển vọng ngày mai về lại quê hương.
Ngày hôm nay, sức mạnh, sự linh thiêng, và giá trị lịch sử của Quốc Kỳ phải được lưu lại cho thế hệ đi sau, để họ hiểu ra, cha ông của họ đã một đời chiến đấu và hy sinh dưới ngọn cờ Dân Tộc.
***
Phi trường Kiev.
Taras đưa tôi đến tận khu kiểm soát hành lý. Anh không muốn tôi bị trở ngại nào khi làm thủ tục lên máy bay. Nhìn người nhạc sĩ Ukraine sánh đôi với người nhạc sĩ Việt Nam rời thang máy, tôi muốn nói với người bạn mới quen: Chúng tôi đã để lại Hồn Việt trên đất nước của anh - Ukraine - xứ sở của âm nhạc và của hồi sinh.
***
Chu Lynh
Virginia 08.2012
Các nhạc phẩm chính trong "Hồn Việt: Quốc Kỳ, Quốc Ca Việt Nam"